Παρασκευή 15 Μαρτίου 2013

Τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας και η Ιστορία του χαρταετού!


Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί τη λήξη της αποκριάς και την έναρξη της νηστείας. Η αφετηρία της Σαρακοστής είναι για τη χώρα μας μια ιδιαίτερη μέρα και γιορτάζεται κατά κύριο λόγο με διάφορα σαρακοστιανά εδέσματα, με την παραδοσιακή λαγάνα, την ταραμοσαλάτα και τις ελιές.


Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι από τον χριστιανικό λαό και σημαίνει πνευματική και σωματική “κάθαρση”. Επίσης μια άλλη εκδοχή είναι πως ονομάστηκε έτσι επειδή οι νοικοκυρές καθάριζαν τα σκεύη τους όλη μέρα από το φαγοπότι της αποκριάς. Μια χαρακτηριστική λέξη που χρησιμοποιούμε είναι τα "Κούλουμα" που είναι η καθαροδευτεριάτικη έξοδος και το πέταγμα του χαρταετού. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, τα κούλουμα προέρχονται από τη λατινική λέξη "Culumus" που σημαίνει αφθονία αλλά και το τέλος, δηλαδή το τέλος της αποκριάς. Ότι κι αν σημαίνει όμως η λέξη αυτή στις μέρες μας, είναι ημέρα διασκέδασης, φαγητού και οικογενειακής συνύπαρξης.

Έθιμα της Καθαρής Δευτέρας σε όλη την Ελλάδα

Βόνιτσα: Το έθιμο του “Αχυρένιου Γληγοράκη”
Ο Γληγοράκης λέγεται ότι ήταν ψαράς και απαρνήθηκε τη θάλασσα ψάχνοντας τη μοίρα του στη στεριά. Οι σημερινοί ψαράδες της Βόνιτσας καταδικάζουν αυτήν του την πράξη και κάθε τέτοια μέρα τον τιμωρούν. Φτιάχνοντας λοιπόν έναν αχυρένιο ψαρά, τον δένουν σ’ ένα γάιδαρο και τον γυρνούν σε όλο το χωριό. Όσο περνά η μέρα στήνουν μεγάλο γλέντι με τραγούδι και χορό και στη συνέχεια ρίχνουν τον καημένο τον Γληγοράκη σε μια βάρκα που φλέγεται στ’ ανοιχτά.

Ο “Βλάχικος Γάμος” της Θήβας
Το έθιμο αυτό χρονολογείται από το 1830 και έχει να κάνει με τα προξενιά που γίνονταν τότε. Σήμερα πραγματοποιείται παραδοσιακά με το ξύρισμα του γαμπρού και το στόλισμα της νύφης η οποία στην πραγματικότητα είναι άνδρας! Παράλληλα όλοι οι παρευρισκόμενοι γιορτάζουν τα Κούλουμα με σατιρικά τραγούδια και πολύ χορό.


Το έθιμο των Μουντζούρηδων στον Πολύσιτο της Βιστωνίδας.
Εδώ η προετοιμασία ξεκινά από την προηγούμενη μέρα με την παρασκευή της παραδοσιακής Λαγάνας και το βράσιμο της φασολάδας από τις γυναίκες του χωριού, για να προσφέρουν στους επισκέπτες τους την επόμενη μέρα. Τους επισκέπτες τους περιμένει μια έκπληξη, αφού τους υποδέχονται δύο μεταμφιεσμένοι οι οποίοι προσπαθούν να τους μουντζουρώσουν με την καπνιά από το καζάνι που έβραζε η φασολάδα έτσι ώστε όλοι να γιορτάσουν την Καθαρή Δευτέρα μασκαρεμένοι!

Το έθιμο του “Αγά” στα Μεστά της Χίου.
Το έθιμο του Αγά έχει ρίζες από την Τουρκοκρατία και μέχρι σήμερα είναι το ίδιο διασκεδαστικό την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας. Ο Αγάς εισβάλει στο χωριό με τη συνοδεία του και παίρνει θέση στην κεντρική πλατεία. Εκεί μαζεύεται ο κόσμος όπου “δικάζεται” για διάφορα παραπτώματα που του καταλογίζονται και πληρώνει το ανάλογο πρόστιμο! Από αυτή τη διαδικασία δε γλιτώνει κανείς από τους παρευρισκόμενους. Τα χρήματα που μαζεύονται από τα υποτιθέμενα πρόστιμα καταλήγουν στο ταμείο του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού. Ένα πρωτότυπο έθιμο με πολύ χιούμορ και κοινωφελές έργο παράλληλα.Η χαρά όλων αλλά ιδιαίτερα των παιδιών είναι το πέταγμα του χαρταετού, που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες φυσικά. Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό.

Η ιστορία του Χαρταετού


Ο χαρταετός φαίνεται να άνοιξε για πρώτη φορά τα πολύχρωμα εύθραυστα φτερά του περίπου στα 1000 π. Χ., και έκτοτε δεν έπαψε να χρωματίζει με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο τον ουράνιο θόλο, από την Ανατολή έως τη Δύση.

Από την Κίνα, φτιαγμένος από μετάξι και μπαμπού, με τη μορφή του δράκου που ήταν ιερό, θεϊκό σύμβολο, αντικείμενο θαυμασμού και λατρείας για τον λαό, πέταξε μακριά. Πέταξε στην Κορέα κι από εκεί στην Ινδονησία και τη Μαλαισία, για να φτάσει στην Ιαπωνία, όπου εμπλουτίστηκε με περισσότερο έντονα χρώματα και πήρε τη μορφή των αυστηρών Σαμουράι. Στη Βόρεια Ινδία, εδώ και χιλιάδες χρόνια, οι αιθέριοι χορευτές υποδέχονται την άνοιξη, σε γιορτές που έχουν τις ρίζες τους στην ινδουιστική μυθολογία. Τον 4ο π.Χ. αι., στην αρχαία Ελλάδα, σύμφωνα με τις πηγές, ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αϊτό. Παλαιότερη αναφορά θα μπορούσε να θεωρηθεί η απεικόνιση σε ελληνικό αγγείο της κλασικής περιόδου μιας κόρης που κρατά στα χέρια της λευκή σαΐτα δεμένη με νήμα, ένα είδος αϊτού δηλαδή, και την οποία ετοιμάζεται να πετάξει. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρήση του χαρτιού δεν ήταν ακόμη γνωστή, εικάζουμε ότι τα χρόνια εκείνα, τα όποια πειράματα ή παιχνίδια με αϊτούς θα πρέπει να τα έκαναν με πανί, αντίστοιχο με αυτό που χρησιμοποιούσαν στα πλοία έως και τα μεσαιωνικά χρόνια. Πολύ αργότερα, ο Μάρκο Πόλο, γυρίζοντας από τα ταξίδια του, φέρνει το χαρταετό στη Μεσαιωνική Ευρώπη.


O χαρταετός, στη μακραίωνη ιστορία του, χρησιμοποιήθηκε ποικιλοτρόπως: για τη μέτρηση της θερμοκρασίας και της ταχύτητας των ανέμων, για μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφίσεις. Έσωσε ναυαγούς, έστειλε στρατιωτικά σήματα, κίνησε κάρα, ακόμα και αυτοκίνητα.
Η χαρά όλων, αλλά ιδιαίτερα των παιδιών, είναι το πέταγμα του χαρταετού, που θέλει ιδιαίτερη μαστοριά και ιδανικές καιρικές συνθήκες φυσικά. Κάποιες πληροφορίες ερμηνεύουν το πέταγμα του χαρταετού σαν την επιθυμία του ανθρώπου να διώξει μακριά το κακό.

Και τώρα που οι μέρες άνοιξαν, κι η άνοιξη μυρίζει, όλα φαίνονται έτσι λιγάκι πιο εύκολα! Πιο εύκολα σκάει το χαμόγελο και ξεσπά το γέλιο....... Σας εύχομαι να γεμίσουν τις μέρες σας!! Αυτό το τριήμερο είναι η Καθαρά Δευτέρα, γι'αυτό τέλος οι δικαιολογίες! Πετάξτε ψηλά και διασκεδάστε με την ψυχής σας! 

Για το τέλος, θα σας γράψω μια εύκολη και πρωτότυπη συνταγή, που βρήκα πριν λίγες μέρες, για το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας:

Ρεβίθια με φινόκιο και πορτοκάλι



Υλικά (για 4 άτομα): 500-600 γραμ. βρασμένα ρεβίθια, 1 μεγάλο φινόκιο (περί τα 400 γραμ.) καθαρισμένο και κομμένο σε λεπτές λωρίδες, 6 κ.σ. ελαιόλαδο, 5 κ.σ. χυμό πορτοκάλι, φέτες από 1 πορτοκάλι, καθαρισμένες και το ξύσμα του, αλάτι, μαύρο και ολόκληρο κόκκινο πιπέρι

Εκτέλεση: Bάλτε τα ρεβίθια από την προηγουμένη το βράδυ σε νερό να μουσκέψουν. Στραγγίξτε τα και βάλτε τα σε μια κατσαρόλα με νερό. Μόλις πάρουν την πρώτη βράση, πετάξτε το νερό και βάλτε νέο. Προσοχή! Στα όσπρια, το αλάτι μπαίνει πάντα στο τέλος. Bάλτε τα ρεβίθια και το κομμένο φινόκιο σε μπολ. Καθαρίστε το πορτοκάλι ολόκληρο και κόψτε κάθετα δεξιά και αριστερά από κάθε φέτα του, ώστε να βγάλετε τα κομμάτια χωρίς την εξωτερική μεμβράνη του φρούτου. Κόψτε τα μισά στη μέση και προσθέστε τα στο μπολ μαζί με το ξύσμα. Χτυπήστε στο σέικερ το ελαιόλαδο με το χυμό πορτοκαλιού, αλάτι και μαύρο πιπέρι. Προσθέστε το μίγμα στα υλικά και ανακατέψτε πολύ καλά. Δοκιμάστε και διορθώστε στο αλάτι, αν χρειάζεται.

Σερβίρισμα: Μεταφέρετε το περιεχόμενο σε πιατέλα ή σε πιάτα, προσθέστε τα ολόκληρα κομμάτια πορτοκαλιού και κόκκινο πιπέρι, τρίβοντάς το με τα δάκτυλα. Τρέξτε μια λεπτή γραμμή ελαιόλαδου από πάνω και έτοιμο. Καλή όρεξη!

Καλή Σαρακοστή σε όλους και να περάσετε υπέροχα ότι κι αν κάνετε!

2 σχόλια: